Главная » 2017 » Апреля » 17 » _____________________________________________________Танъла меним тилим йок болса…
20:31 _____________________________________________________Танъла меним тилим йок болса… | |
| Тили йок халктынъ – дини де, оьзи де йокка эсап. Сол халк мил- лет кебинде сакланып та болмайды. Маданият, саният, адабиат деген анъламлар тек соьзлер болып кала- ды. Буьгуьнлерде тилди саклав уьшин бир куллык та этилмейта- ганга эсап. Миллет тили уьшин бир инсаннынъ да яны авырымай- ды. Кимнинъ яны авырысын, оьз халкымыз тил маьселесин шешпе- ге шалыспаса. Балаларымыз оьзи- миздинъ ана тилимизде тутлыгып соьйлейди, бир ерлерде тилди кап- пага да билмейтаганлар расады- лар. Ол ата-анадынъ ойсызлыгы, аьйиби болады. Дурысын айтканда, тилдинъ йойылув аьлине келуьви – кенъ яйылган маьселелер санында. Онынъ акында бизим газетамыз- дынъ бетлеринде бир неше кере де язылган, тек не пайда, аьл ийги- ленмейди, куьннен-куьнге маьселе тамырын терен йибере береди. Дурысын айтканда, кайтип ийгиленсин, тилди оьрлендируьв уьстинде тек мектеблерде куллык этетаган окытувшылардан баска, бир инсан да «тырпанъламайта- ган» болса. Окытувшылар оьзле- ри окытатаган тилди ярты-юрты билетаган балалар ман, эсап беруьв уьшин, шаралар озгарадылар. Йок, бу ерде окытувшылар мага оькпе- багана этпесинлер. Куьна баьри- мизде де бар – ата-анадан алып окытувшыларга дейим. Ана тиллерде китаплердинъ йоклыгы, мектеблерде окылатаган программадынъ кыскартылувы, тувган тилге зарарлы кепте туьрле- нуьви эм сондай баска яшав аьлле- ри тилдинъ йойылувына да себе- плигин тийдиреди. Район орталыгымыз йылдан- йылга тувыл, куьннен-куьнге оьсе- ди, ярасыкланады десек те, оьтирик тувыл. Ийгиди коьремиз, артыннан калмаска да шалысамыз, йокты бар этип, яхшылыклар озгармага суье- миз, ийги-ийги туькенлер сала- мыз. Сол туькенлер атларына кара- санъ, бир ногай тувыл экеш, ногай- га келискени де йок. Авылдынъ бир шетинде яшап, баска ягына анъсыз- дан шыга калсанъ, сол ерлердеги туькенлердинъ атларына карасанъ, оьзинъди бир баска, таныс тувыл ерге келгендей сезесинъ. Айтпага, бир ясуьйкеннинъ айтканы эсиме туьседи, ол, бир коьптен коьрме- ген кыймасына бармага токтасып, авыл ишинде юретаган маршрутка- га минип, авылдынъ баска шетине йолланды. – Заьлим заман сол якларга шыкканым йок эди, келип керек- ли ериме туьстим, басымды коьте- рип йиберсем, коьз алдымда бир аьлемет ярасыклы бийик мекан, йогарында «Токио» деген язу- вы бар эди. Сол ерден кетип бара- таган яс кыздан: «Токио», бу не болды?», – деп сорайман. Ол мага анълатты: «Сейир тувыл ма, мен калай тез Японияга келип калдым аьши деген ойга калдым», – дейди авыл ясуьйкени. Ол – алдынгысы билимли аьдемлерден. Туькенлер- ге, ас ашав меканларына миллети- мизге келиспеген атлар беруьв де бизим халкымыздынъ ойсызлыгы акында айтады. Мен анълайман. Аьр кимнинъ оьз ыхтыяры барын, тек патриотизм сезими де болмага керек. Неден тарык бизге «Рандеву», «Мир свежести», «Подарки» … деген атлар, бу сырады биз аьли де коьп созбага да боламыз, тек айтсак, район орталыгымыздагы туькенлер- динъ 90% орыс атлар яде болса, шет эллер тилинде боладылар. Бу – бизим ойымыз, туькен иелерининъ де оьз ойлары бар- дыр. Тек биз баьримиз де ногай халктынъ мине деген маданият, политика орталыгында яшаймыз, эм мунда яшайтаган халк коьби- си ногай миллеттинъ ваькиллери боладылар. Сога коьре, авылдас- лар, ойланмага керек болады, эгер биз халк кебинде сакланмага суьй- сек. Бу меним язатаганым критика да, селекелев де тувыл, ога меним ыхтыярым да йок, тек оьз масла- гаты болган ойымды язбага шалы- стым. Балаларымызга тагатаган атлар акында да айтпага болаяк эди, тек коьп соьзли болмага суьймедим. Ол айырым маьселе, онынъ акында газетамыздынъ баска бир номерин- де соьйлермиз… Г. Сагиндикова. 13 апрель 2017 йыл «шоьл тавысы» 3 бет | |
| Просмотров: 412 | | |
| Всего комментариев: 0 | |