Главная » 2017 » Апреля » 10 » Тил – халктынъ байлыгы
00:08 Тил – халктынъ байлыгы | |
| Коьплеген халклардынъ язувшылары эм шаирле- ри оьз шыгармаларын тув- ган тилге багыслап язган- лар эм аьли де язадылар. Сол зат босына тувыл. Тил – аьр бир халктынъ байлы- гы. Тилин йойган халк оьзи де бу дуныядан йойылма- га амырак болады. Сонынъ уьшин оьз халкынынъ ийги келеектегисин коьргиси келетаган аьр бир аьдем, бас дегенде, оьз тилин сакламага, аьелинде оьз ана тилинде соьйлемеге эм сол затка балаларын уьй- ретпеге шалыспага керек. Буьгуьн биз окытув- шылардынъ окытувшы- сы болатаган сыйлы ерде- симиз, Карашай-Шеркеш педагогикалык колледжи- нинъ ана тилден окытув- шысы Мая Сефербиевна Туркменова ман хабарла- спага суьемиз. Ол педколледжде 1983- нши йылдан алып куллык этеди. Мунда ол Карачаевс- кте орынласкан педагоги- калык институтты кутыл- ганнан сонъ келген. – Мая Сефербиевна, Сиз окытувшы кесписин не зат уьшин сайладынъыз? – деген соравыма, ол ойлан- маганлай явап берди: -– Окытувшы болып куллык этип келеятырган 34 йылдынъ ишинде мен бу кеспиди сайлаганым уьшин бир кере де оькинмеген- мен. Яшав йолымды янъы- дан сайламага керек болса, аьли де бу кеспиде токта- лар эдим, неге десе, бала- ларды, ана тилимди савлай юрегим мен суьемен. – Колледжде биринши курска келген яс аьдемлер- ди кеспи мен калай таны- стырып баслайтаганынъ- ыз, окытатаганынъыз акында бир аз хабарласанъ- ыз экен. – Мектебте тогызын- шы классты кутылып, кол- леджге келгенлер биринши йылды ортак билимленди- руьв программа ман билим аладылар. Экинши кур- ска коьшкенлей, олар ногай тилин, тилге уьйретуьвдинъ йосыкларын тергеп баслай- дылар. Эне сол заманнан алып олар кеспидинъ сыр- ларына уьйренип баслайды- лар, демеге болаяк. – Аьр бир окув ошагын- да окытув программала- ры ФГОС талаплары ман келисте бардырылатаганы белгили. Заман орынында турмайды, соны ман бир- ге окытув йосыкларына талаплар да туьрленеди- лер, аьли сиз кайдай янъы- лыклар ман рас боласыз? – Янъы программа енъ- ил деп айтаялмаспан. Тек бир затты алып карайык. Аьвелгиде баслангыш клас- слардынъ окувшылары тек санлар, арыплар уьйренген болсалар, аьли олар санлар- ды бир-бирине калай артты- ратаганы, боьлетаганлары акында хабарлап та уьйрен- меге кереклер. Балаларды сол затка уьйретпеге енъил тувыл, ама сол ис оьз пай- дасын аькелер, деп сенемен. Балалар кишкейлей тилле- рин терениннен уьйренмеге амал табаяклар. – Балаларга билим бере- ек, оларды язып, окып уьй- ретеек аьдем оьзи айлак билимли болмага тийисли экени белгили. Ама мунда тек тилди эм адабиатты билуьв аз. Окытувшы оьзи аьр яклы оьрленген инсан, ишки дуныясы бай болган аьдем болмага тийислидей коьремен. – Элбетте, тек деристе студентлердинъ ногай тил- ден билимлерин оьстирип калмай, деристен тыскары амалламалар йыйы озга- рып, онда студентлердинъ билимлерин теренлетпе- ге шалысамыз. Аьр дайым да тоьгерек столлар, туь- рли кешликлер эм фести- вальлер уйгынлаймыз. Сол амалламаларда биз ногай аьдетлери, аслары, оьнер- шилиги, халк авызлама яратувшылыгы, белгили аьдемлери акында соьз бар- дырамыз. Бала окытувшыга халкымыз бан, онынъ яша- вынынъ кайдай да тармагы ман, кешинмелиги мен бай- ланыслы сорав бергенде, толы явап алмага керек. Сол затка ямагатшылык та, окытувшылар коллек- тивлери де, ата-аналар да эс этпеге кереклер. Сав болынъыз, Мая Сефербиевна, кызыклы хабарынъыз уьшин. Акый- катлай да, сиз белгилеген маьселе айлак оьткир бола- ды. Тувган тиллерди саклар уьшин, баьрисининъ де куьшин биргелестирмеге керек. М. Алимова, КЧГУ-дынъ филология боьлигининъ 2-нши курсы- нынъ студенти. Суьвретте: М. Туркме- нова. 6 апрель 2017 йыл «шоьл тавысы» 3 бет http://golos-stepi.ru/images/vipuski/20170406.pdf | |
| Просмотров: 586 | | |
| Всего комментариев: 0 | |