| Главная » Статьи » Культура и традиция |
80-летие Магомеда Яхъяевича Киримова. Сценарий на ногайском языке.
| Сценарий вечера встречи посвященного 80-летию Магомета Киримова. место проведения: ДК а. Икон-Халк автор сценария З.Булгарова Ведущий: Куьн яхшы болсын баалы конаклар, авыл яшавшылары! Сосы куьнлерде Ногай халктынъ язувшылык аьрекетинде юзлеген болмаса да онлаган белсинли язувшылар эм шайырлар катнасадылар. Аьр бириси алтыннан баа, аьрисининъ соьзи аккан булак. шорылдап аккан булаклар сеслери Савлай Россия кыралында аьр бир ерден эситилип халкымыздынъ адабият денъизин толтырадылар. Бу денъизге шавып келеген коьп булаклар арасында бирисининъ давазын тешкерип карамага суьемиз. Бу СССР язувшылар эм РФ журналистлер Союзларыннынъ агзасы, Карашай-Шеркеш Республикасынынъ Халк язувшысы Магомед Яхъяевич Киримовтынъ каьлем астыннан юрек басыннан шыккан шыгармалары. Эм буьгуьн Магомед Яхъяевич бизим арамызда экенин хош аламыз эм агайымызга хош келди айтамыз. Хош Келдинъиз Магомед Яхъяевич !. Бизим ногай халк бу йыл сизинъ юбилейли тувган куьнинъизди белгилейди. Хайырлы огырлы яхшылык болсын, Уьйинъизге берекет эм элбетте ден савлыгынъыз берк болсын, Ногайдынъ адабиятында сиздей яркын авторлар коьп болсынлар!. Баьримиз де билемиз Магомед Киримовтынъ адабиятта яккан юлдызы аьлемет яркын, эм уьйкен. Коьплеген диалоглар, пьесалар интермедиялар, ятлавлар, кужырлы хабарлар, эм повестлер. Сансыз сапатсыз шыгармалар китаплер бетлериннен окувшыларга айлак таныс эм ювык болып коьринедилер. Буьгуьнги кешлигимизди кайтип озгараяк экен деген соравга келип, биз, тек янъыларда Черкесск каласында язувшымыздынъ яратувшылыгына багысланган амалламада айтылган соьзлерди кайтараламага керексиз деп ойландык. Йолыгыстынъ коьнъилин бир аз туьрлендирмеге суьйип, «Кайтаралап айткан соьздинъ даьми йок» деген такпакка маьне бердик те, программамызды тек Магомет Яхъяевичтинъ ятлавларына хабарларына пьесаларына йырларына келистирдик. Сога коьре бизим аьр бир катнасувшыдынъ яде кешликти юргистуьвшидинъ авызыман Магомет Яхъяевич оьзи яде онынъ бас геройлары соьйлеек. Магомет Киримов уллы аталык кавгадан сонъы йылларда ногай драматургиясынынъ негизин салган демеге болаякпыз. 100-ден артык шебер тилли, акыйкатлыкты суьвретлейтаган, касиетлерди ашык коьрсететаган пьесаларды онынъ каьлеми дуныяга эндирди. Сога коьре буьгуьнги кешлигимизди биз драматургтынъ кишкей пьесасы ман ашкымыз келеди бу пьесады Эркин юрт авылдынъ халк театры коьрсетеек болады. Пьесадынъ аты «Стоматолог». Пьеса: «Стоматолог» Биз уьйкен сав бол айткымыз келеди ногай халк театрынынъ катнасувшыларына эм етекшисине. Эркин-Юртым, Канатымсынъ сен меним, Сенсинъ меним Таза исси суювим. Тек сени мен куванады юрегим, Тек сенимен Каты аяк басувым. 100 ден артык пьесалар, йырмага ювык китаплер саны эм 100 ден артык йырлардынъ авторы яшав йолында кыйынлык коьрмеген десек оьтирикши болаякпыз. Онынъ бала шагы кавгадан сонъы йылларга туьседи. Авыр яшав аьдемди тоьзимге каьмбилликке уьйретеди. Магомет агайдынъ сол йыллары каьлем кайраган йыллары болдылар. Программамыздынъ сосы шеригининъ аты «бала шагым» Бала шактынъ акында Магомет Яхъяевич булай язады. Атам кетип согысларга Мен ав калдым он экиде. Бес баламан Анам калды- Ога янъы отыз эди. Колхозларда Эр калмады Эр орнына тек биз калдык. Белимизди Тартып бувып, Биз борсыма эш болмадык. Кавга йыллар, Кыйын йыллар Кайдай авыр эди олар. Ислей эдик Оьгиз егип, Ислей эдик минип атлар Бал татыган, Ув татыган меним алтын балалыгым, Эш эсимнен сен кетпейсинъ- Меним уьйкен сен барлыгым. Магарби Сеитовтынъ «Анам» деген йырын соьле эситпеге болаяксыз. Соьз. Магомета Киримова, анъы: Соьле биз соьзди бергимиз келеди: Карашай-Шеркеш республикасынынъ язувшылар союзынынъ агзасы, Карашай-Шеркеш республикасынынъ халк поэти Джамбулат Туркменовка. Ногай халк акында язбасак, онынъ яшавын оьрлендирмесек керегим бизге бу яшав деп ойлана болар аьр бир язувшы яде шайыр. Эм бу аьдемлер янъы яс оьспирди тербиялав дерислерин яшав бойыман юргистедилер. Тек Акыл соьзди айтпага да акыллы болмага керек, эм Магомет Яхъяевичтинъ акыл соьзлери аьр бир инсанга бал дай ягылып келеди мине 50 йылдынъ яратувшылык бойында. «Мен халкымман аьдеммен.» Халкым болса мен де барман Эм халкымман аьдеммен. Халкым болмай- Ялгыз калсам Айташынъыз мен киммен. Мен халкымсыз -Мен ногайсыз Тентиреген тенъизбен. Мен халкымсыз, Ол белгили, Симсирейген оьксизбен. Мени аьдем эткен халкым- Ыразы ман мен ога Ол да мага разы болса Уьйкен савга ол мага. Сизинъ алдынъызда ойнайды эм бийийди Коьримли биюв куьби «Алтынай» танец: Етекшиси Тимур Барануков, Миллет кобызда ойнайды Нина Сикалиева. Магомет Яхъявичтинъ Яшав йолы эм яратувшылык йолы тар байланыслы. Оьз халкына суьювин автор ногай тилинде язылган коьплеген ятлавларда багыслайды. Тилимиздинъ байлыгына ол бу соьзлерди ярастырады. Меним тилим Баскалардан кем тувыл Баскалардан Артык деп те айтпайман. Аьр миллеттинъ Тувган тили оьзине Эм де аьруьв, Эм де баа алтыннан. Яхшылык акында тувган як акында коьплеген ятлавлар арасыннан Курманали Кумратов эм Оксана Унаджева окыйдылар: ******************************************** Язувшымыз акыйкатлыкты суьвретлей келип бас деген суьйим темасын ортага салып окувшылардынъ геройлар уьшин янын авыртып оьз язув йорыгын бардырады. Суьйим акында ятлавлардынъ коьбиси йырга айланып халк арада юрип те басладылар. Юректен шыккан йырлар яслардынъ коьнъилин авлады. Бу куьнлерде де ол йырлар эсте эм суьйип йырланадылар. Магомет Киримов эм Меджит Ногайлиев Бу эки аьдемнинъ яратувшылыгы тар байланыскан йоллардай онъайлы уьйкен куьез аькелди бизим ногай халкымызга. Биреви шебер соьзлеримен, экиншиси аьруьв анъларман кыралымызга аьлемет ярасык йырларды эндирдилер. Соьз беремиз Магомет Киримовтынъ алал тенъ йолдасы Карашай Шеркеш республикасынынъ композиторлар агзасы Маджит Ногайлиевке. Соьз сизге конагымыз! «Суьюв отында» йырды сизге Саметов Адлер эм Итляшева Алина йырлайдылар. Арамызда Оьпкелеслер болмасын. Арамызда Болсын дайым анъламлык. Намартлар-ав Эш бир заман онъмасын Аьр заманда бизде болсын алаллык.! Алаллыкка шакырув соьзлерден сонъ биз соьзди бергимиз келеди Киримовтынъ аьелимен неше йыл алал досласкан Утемисовлардынъ аьелине. **************************************** Магомет Яъяевичтинъ яратувшылыгынъ Бир кесек ятлавлары Кавга темасына язылган. «Яра» поэмасыннан уьзикти окыйды Сатемиров Магомет. Эй, ногайлар, Карындаслар, кардашлар! Биз бек азбыз- Эне соны мутпаяк. Бир-биримизди Айдай, куьндей коьрип биз Бир-биримизге алал буьтин болаяк! Ойнап куьлеп Тевип уьйкен орада, Айкасаяк, досласаяк орада! Тил бирликти Биз ав дайым табаяк. Бир биримизге Бавырмалы болаяк! Сизинъ алдынъызда Наьсипли ойын деген йырды «Алтыншаш» ансамбли коьрсетеди. Соьзлери З.Булгаровадыкы, анъы шешен халктын анъы. Етекшиси Муратхан Туркменова. Тувган Элим ятлавды Окыйды: Унаджева Алина. Халкым болса мен де барман, Эм халкым ман аьдеммен. Халкым болмай, ялгыз калсам, Айташынъыз мен киммен? Соьз беремиз: «Ногай давысы» газетасынынъ бас редакторы Алтынай Атуовага. Соьле бим конакларга деп йырлайды «Алтынай» ансамбльдинъ катнасувшысы : Белгисинше аьр бир шыгармада орта орын суьйимдики. Сенсиз суьюв , Даьми болмас ашавдынъ. Сенсиз суьюв, Азы болмас яшавды. Сенсиз суьюв, Ярык дуныя каранъа, Сенсиз суьюв, Сап-сав юрек яралы! Сизинъ алдынъызда Магомет Киримовтынъ Язлык шаклары» деген ятлавын окыйды Аюбов Темирлан. Соьз беремиз бизим конагымыз: Кельдихан Баисовага. Икон-Халк авыл ерли шайыры Кельдихан Магомет агайымызбан бирге яс заманында куллык эткенлер, оьз йоравларын сизге эситтиреди. Элбетте Магомед Яхъяевичтинъ эткен косымы оьлшемсиз демеге болаякпыз. Онынъ язган коьплеген пьесалары ногай халк театрлары ман сахналарда ярык коьргенлер. эм Магомед Киримов ногай драматургиясынынъ классиги деп те айтылады. Неге десенъиз сосы автордай болып ногай тилинде пьесалар уьстинде эш бирев де куллык этпеген. 120-дан артык пьесалардынъ иштелиги, келпетлер суьвретленуьви окувшыларга эм каравшыларга дайым да яраган. Соьле сизинъ алдынъызда Икон-Халк авыл орта мектебининъ балалары салган пьесады карамага болаяксыз. Пьеса: «Кыйшык йол» Бу пьеса язылганнан бербетин туьрли ногай сахналарда ойналынып келеятыр. Совет заманында бу пьеса бас темасыман сол заманнынъ тынысына келисли эди. Эм соьле де ол оьз акыйкатлыгын йоймайды ясларга эм кызларга дурыс йолды таппага уьйретеди. Кыйшык йол биринши коьринис. Соьз беремиз Икон-Халк авыл орта мектебининъ директоры Лариса Якубовна Джемакуловага. Яшавымда кыйынлыклар коьп коьрдим. Мага олар Бир куьн авыр болмады. Неге десе, Ногайым ман бир болып, Бир исим де Ярты йолда калмады. Кайратым ман 75 ке келдим мен. Яшавымда Коьп ерлерде болганман. Кайда барып, кайда туьз-дам этсемде Байланысты мен уьзбедим халкымман Соьз бергимиз келеди Адыге-Хабль орта мектебининъ окытувшысына: Рабият Джемакуловага. Етпис бестен Мен озганман - картайдым. Ыйнансанъыз, коьпти коьрген ногайман. Биз коьрмеген Ийгиликти яс арка Коьргей эди Деймен куьнде, аьр заман.! Бу соьзлерди Магомет Яхъяевич оьсип келеген яс оьспирге каратады. Эм биз сосы яс аркадынъ ваькиллерин сахнамызга шакырамыз! Кел «Алтынай» ойна буьгуьн конаклардынъ алдында! Наьсип тоьгип яйна яслык ортада. Сизди коьрип белким ятлав язарлар Эм ногайга мактав айтып йырларлар. Ансамбль «Алтынай» Етекшиси Тимур Барануков Миллет кобызда ойнайды Нина Сикалиева. Соьз бериледи СССР-дынъ язувшылар союзынынъ эм Ресей журналистлер союзынынъ агзасы, Карашай-Шеркеш республикасынынъ халк язувшысы, Черкесск каласынынъ сыйлы яшавшысы Яхъя улы Магомет Киримовка. Бирлик бирлик- Кайдай аьруьв таьтли соьз. Алал болсак, тиймес ога тиймес коьз Шынтысы ман Болсын бизде тил бирлик! Болсын бизде Туьз ниетли бир тенълик! Аявлы, Баалы конаклар соныман бизим кешлигимиздинъ ызы да етти. Бу кешликти озгармага ярдамласкан бизим конакларга, Магомет Яхъяевичке, Джамбулат-агайга, Меджид-агайга, Римма Исмаиловнага, Кельдиханга, Рабиятка, Лариса Якубовнага, Ногай тил эм адабият окытувшысы Маргарита Султановнага, Икон-Халк авыл Библиотекалар куллыкшыларына эм де маданят уьйининъ куллыкшылдарына уьйкен сав бол айткымыз келеди. Эм уьйкен муьсиревди Икон-Халк авыл басшысы Джемакулов Мухаммед Эреджеповичке билдиргимиз келеди. Сав болынъыз баьринъиз де. Аман эсен болып турынъыз! | |
| Категория: Культура и традиция | Добавил: 23 (03 Декабря 2014) | |
| Просмотров: 1482 |
| Всего комментариев: 0 | |